"Het gaat om de verwondering, niet om het weten"
De Kwartelstraat. Een fascinerende etalage vangt mijn blik. Op het raam staat: Zagourski. Foto-antiquariaat. In- en verkoop. Centraal staat een foto van een oude zwarte vrouw met doorgroefd gelaat en witte haren. Andere exotische foto's omringen haar. Een grijs gordijn verbergt de ruimte die er achter ligt. In- en verkoop? Zou hier ooit worden aangebeld?
Jos Jongerius zoekt aarzelend naar woorden die kunnen verbeelden wat hij wil vertellen. Eigenlijk wilde hij niet geïnterviewd worden. Maar twee dagen later belt hij terug. Met schroom, terughoudend. "Het gaat niet om mij. Het gaat om beelden, om foto's, om vragen die oude foto's oproepen." Jos heeft fotografie gestudeerd, de Pedagogische Academie gedaan, en Turks gestudeerd. Maar hij lijkt meer een filosoof die verrassende vragen boeiender vindt dan antwoorden.
zagourski
"Ik verzamel foto's die door Europeanen in Afrika gemaakt zijn vóór de Tweede Wereldoorlog. Zulke foto's zeggen vaak meer over de makers dan over degenen die gefotografeerd zijn. Zo werden zwarte mensen in het begin van de 20e eeuw meestal van bovenaf gefotografeerd zodat je op ze neer keek. In de jaren twintig was er een beroemde fotograaf die dat doorbrak. Dat was een Poolse edelman, Zagourski, die geboeid raakte door de verdwijnende Afrikaanse cultuur en deze wilde vastleggen. Op zijn foto's zijn zwarte mensen trots en zelfverzekerd. Foto's uit Afrika zijn overigens relatief zeldzaam. Daarom verzamel ik ook oude foto's uit bijvoorbeeld Nederlands-Indië en het koloniale India."
sinterklaas op de ganges
Jos heeft geen missie maar hij wil wel graag dat mensen weer leren kijken. De eindeloze stroom beelden die we dagelijks binnen krijgen nodigt niet uit tot echt kijken. Echt kijken is tijd nemen, jezelf vragen stellen over wat je ziet, je verwonderen. Maar oude foto's uit de koloniale tijd geven meestal zelf geen antwoord. Is dat niet frustrerend? "Nee, helemaal niet. Het gaat om de verwondering, niet om het weten. Zo heb ik een foto uit India van de intocht van Sinterklaas op de Ganges. Voor een groepje Nederlanders dat daar handel dreef. En uit een aantekening van het album waaruit deze foto kwam, las ik dat één van die Nederlanders olifanten voor een dierentuin in Wassenaar aan het inkopen was. Meer hoef ik niet te weten."
vragen
Oude foto's vertellen nu een ander verhaal dan bijvoorbeeld zestig jaar geleden. Jos laat een foto zien van een witte pater met vijf zwarte kinderen waar hij zich over ontfermt. Wellicht een heel integere man met de beste bedoelingen. Maar met de kennis van nu kijk je toch anders naar zo'n foto. De huidige tijd roept andere vragen op. Jos geniet er zichtbaar van om zijn kennis maar vooral ook zijn vragen te delen. En hoe zit het met in- en verkoop? Zijn foto's zijn geen handel. Geld verdient hij als leraar. Een enkele keer verkoopt hij wat. Maar daar gaat het niet om. RH
Reageer
Met onderstaand formulier kunt u reageren op dit artikel. Alle velden zijn verplicht. Uw e-mailadres verschijnt niet op de site. Na het versturen van uw reactie ontvangt u een e-mail met daarin een link. U moet op die link klikken om de reactie op de site te laten verschijnen.
Ook in deze krant
no. 2, maart 2011
Veilige buurten door DNA?
• lees artikel
Een kaartclub
• lees artikel
Webwinkel voor wielrenkleding
• lees artikel
De Vogelenburcht: het laatste krakersnest van Votulast
• lees artikel
"Het gaat om de verwondering, niet om het weten"
• lees artikel
De Zwaluwstraat
• lees artikel
Ab Kools, Voorzitter Wijkraad Noordoost
• lees artikel
Topper uit Tuinwijk
• lees artikel